دیات

كلمه دیات جمع دیه (بدون تشدید) است ، و دیه عبارتست از آن مالى كه جانى به خاطر جنایتى كه به انسان آزادى مرتكب شده واجب است بپردازد

دیات

كتاب دیات 

كلمه دیات جمع دیه (بدون تشدید) است ، و دیه عبارتست از آن مالى كه جانى به خاطر جنایتى كه به انسان آزادى مرتكب شده واجب است بپردازد، چه اینكه آن جنایت قتل باشد و چه نقص عضو و جراحت ، و چه اینكه براى آن جنایت دیه اى معین شده باشد و چه نباشد كه معمولا مبلغى كه به وسیله شارع معین نشده را ارش جنایت و یا حكومت مى نامند، و آن مبلغى را دیه مى خوانند كه شارع معین فرموده ، در این كتاب در اقسام قتل و مقادیر دیه ها و موجبات ضمان و جنایت بر عضو و لواحق بحث مى شود.

گفتار در اقسام قتل 

مساءله 1 - قتل یا عمد خالص است و یا خطاى خالص و یا شبه به عمد.

مساءله 2 - قتل عمدى در جائى بدون اشكال محقق مى شود كه جانى از اول به قصد قتل با عملى كه امثال آن عمل نوعا طرف را مى كشد اقدام كرده باشد، و همچنین محقق مى شود به قصد فعلى كه نوعا طرف را مى كشد هر چند قصد كشتن او را نداشته باشد، بكله ظاهر این است كه قتل عمدى صادق است آنجائیكه عملى یا كسى انجام داده كه غالبا كشنده نیست ولى او بامید آنكه طرف را بكشد انجام دهد مثل اینكه به امید كشتن كسى او را با عصا بزند و اتفاقا همان ضربت او را بكشد.

مساءله 3 - اگر با كسى عملى انجام دهد كه غالبا سبب قتل نیست و قصد قتل هم نداشته مثلا كسى را آهسته با تازیانه و یا سنگریزه و امثال آن بزند و اتفاقا همین زدن خفیف او را بكشد آیا قتل عمد هست یا نه ؟ دو قول است و قول دوم اشبه هست .

مساءله 4 - اگر كسى را پى در پى با عصا بزند تا بمیرد مرتكب قتل عمدى شده هر چند كه قصد قتل او را نداشته باشد، و همچنین اگر او را درجائى حبس كند و آب و نان ندهد براى مدتى كه معمولا كسى تاب تحمل آن را ندارد، و نیز اگر تیر به طرف كسى شلیك كند مرتكب قتل عمدى شده هر چند كه قصد قتل نداشته باشد.

مساءله 5 - قتل شبه به عمد عبارتست از اینكه عملى را با قصد یعنى عمدا نسبت به كسى انجام دهد كه غالبا كشنده نیست و با آن عمل قصد قتل هم نداشته باشد، مثل اینكه به منظور ادب كردن او را با شلاق و یا امثال آن بزند و تصادفا همان زدن سبب مرگ طرف شود (اینچنین قتل ، عمدى نیست چون نه قصد كشتن داشته و نه عملى مرتكب شده كه غالبا كشنده است خطائى هم نیست چون فرض كردیم آنچه كرده با قصد كرده است ) و از همین باب است معالجات اطباء كه مصادف با مرگ بیمار بشود، البته در مورد معالجه اطباء وقتى قتل بیمار قتل شبه به عمد است كه معالجه به مباشرت طبیب صورت بگیرد، و یا از همین باب است ختنه كردن در فرضى كه آلت ختنه بیش از مقدار لازم را قطع كند، و نیز از این قبیل است كتك كارى از روى دشمنى البته به مقدارى كه غالبا كشنده نیست و به شرطى كه قصد كشتن هم نداشته باشد.

مساءله 6 - مواردى هم كه جانى هم قصد كشتن داشته و هم عمل كه غالبا كشنده است انجام داده و لكن خطائى در تطبیق داشته ملحق به شبه عمد است ، مثل اینكه شخصى را عمدا به قتل برساند به اعتقاد اینكه همان كسى است كه حاكم خونش را قدر (و كشتنش را واجب ) كرده ، و یا به اعتقاد اینكه قاتل پسر او همین شخص است و بعنوان قصاص ‍ از خون فرزندش او را به قتل رسانیده بعد معلوم شود كه نه ، مقتول آن كسى است كه خونش هدر شده و نه آن كسى است كه مثلا خون فرزند وى را ریخته ، و یا به اعتقاد اینكه حیوان روبرو آهو است تیر بیندازد بعد معلوم شود كه آهو نبوده بلكه انسانى بوده است (كه اینگونه موارد با اینكه قتل عمدى است ملحق به شبه عمد است )

مساءله 7 - قتل خطائى محض كه آن را خطاى بدون تردید نیز مى گویند عبارتست از موردى كه مرتكب نه قصد عمل را دارد و نه قصد قتل را نه مى خواهد به سوى انسانى تیراندازى كند و نه قصد قتل او را دارد، مثل كسى كه شكارى را از دور دید و به سوى او شلیك كرد اما همینكه تیر رها شد شخصى كه بین او و شكار در گودالى بود بالا بیاد و تیر قبل از رسیده به شكار به آن شخص اصابت كند، و یا سنگ را براى مصرف شخصى خود از كوه بغلطاند و لاشه اى از آن به كسى اصابت كند و او را بكشد، و از همین موارد خطاى محض است آن صورتى كه تیرى به سوى انسان مهدورالدمى بیندازد و به دیگرى اصابت كند و او را از پاى درآورد.

مساءله 8 - مواردى هم كه معیار قتل عمدى وجود دارد یعنى هم قصد قتل در كار هست و هم عملى كه غالبا كشنده است انجام داده لكن شخص مرتكب یا كودك نابالغ است و یا دیوانه ، شرعا ملحق به قتل خطائى محض است .

مساءله 9 - اقاسم سه گانه عمد و خطا و عمد شبیه به خطا همانطور كه در قتل جریان دارد در اعضاء نیز جریان دارد، پس زخمى كردن و نقص عضو وارد آوردن نیز عمدى و خطائى و شبه عمدى دارد.

گفتار در مقادیر دیات  

مساءله 1 - در قتل عمدى كه پرداخت دیه متعین باشد یا طرفین به پرداخت آن مصالحه كرده باشند چه شرعا هم متعین شده باشد و چه مجنى علیه شرعا مخیربین آن و بین قصاص باشد عبارتست از صد شتر و یا دویست راس گاو و یا هزار راس گوسفند و یا دویست حله یعنى دویست دست لباس و یا هزار دینار طلا و یا ده هزار درهم نقره .

مساءله 2 - در شتر معتبر است اینكه مسنه باشد مسنه شترى را گویند كه پنج سالش تمام شده و داخل ششم عمرش ‍ شده باشد، و اما در گاو و گوسفند سنین عمر و نیز نر و مادگى قید نشده بلكه در این دو صدق اسم گاو گوسفند كافى است ، اما نزدیكتر به احتیاط آنست كه شتر نر بوده باشد گر چه عدم اعتبار این قید خالى از قوت نیست .

مساءله 3 - و اما حله عبارتست از دو قطعه پارچه كه احتیاط آن است كه از بردهاى یمن باشد، و درهم و دنیار معتبر است اینكه سكه باشد و هزار مثقال طلاى غیر مسكوك یا ده هزار مثقال نقرع غیر مسكوك كافى نیست .

مساءله 4 - على الظاهر این شش قسم دیه ترتیبى در بینشان نیست ، و چنان نیست كه اگر اولى نشد توبن به دومى برسد، و همچنین بقیه ، بلكه جانى مخیر است هر یك از این شش قسم دیه را بپردازد، و ولى دم نمى تواند آن چه را كه جانى براى پرداخت انتخاب نموده رد كند و بگوید مثلا من شتر نمى خواهم بلكه دینار مى خواهم ، و چنان هم نیست كه تشریع هر یك از این شش قسم براى مردى خاص باشد، مثلا شترداران شتر بدهند و گوسفنداران گوسفند و همچنین ، بلكه بادیه نشینان شتر دار نیز مختارند هر یك از آن شش قسم را كه خواستند انتخاب نمایند، هر چند كه رعایت خصوصیت نامبرده یعنى اینكه بازارى درهم و دینار بدهد و اهل بادیه شتر و گله دارها گوسفند به احتیاط نزدیكتر است .

مساءله 5 - على الظاهر همه این شش قسم دیه اصول باشند، نه اینكه بعضى ها اصل و بعضى دیگر جایگزین اصل و یا مشروط به نبودن بعضى دیگر باشد، و در پرداخت آنچه كه جانى انتخابش كرده تساوى قیمت با اقسام دیگر دیه شرط نیست ، همچنانكه رضایت ورثه مجنى علیه شرط نیست ، بنابراین جانى مخیر است هر یك را كه خواست بپردازد هر چند كه بهاى آن خیلى كمتر از دیه اى باشد كه ولى دم طلب مى كند و هر چند كه ولى دم رضایت نداشته باشد.

مساءله 6 - در قتل عمدى و در شبه به عمد و در قتل خطائى محض اگر جانى خواست یكى از سه حیوان نامبرده را بپردازد شرط است كه آن حیوانها سالم از عیب باشند و نیز بیمار نباشند، پس شتر و یا گاو و یا گوسفند مریض یا معیوب كافى نیست ، اما چاق بودن در آنها شرط نیست ، بله نزدیكتر به احتیاط آن است كه لاغر و خارج از متعارف نباشد بلكه این احتیاط خالى از قوت نیست ، و در آن سه دیه دیگر یعنى درهم و دینار و حله نیز سلامت از عیب شرط هست و در نتیجه جانى نمى تواند حله معیوب یا درهم و دینار مغشوش و یا شكسته بپردازد، و در حله این قید نیز معتبر است كه هر یك از آن دو قطعه به تنهایى جامه اى شمرده شود نه تنها به مقدار ساتر عورت بوده باشد.

فهرست

دیات واقسام آن

مقادیر دیات 

اسباب ضمان دیه و خون بها

دیه اعضاء 

جنایت بر منافع 

شكستن سر و زخم زدن 

چنایت بر جنین 

عاقله 

جنایت بر حیوان 

كفاره قتل 

نوع فایل: word

سایز:56.2 KB

تعداد صفحه:56

برچسب ها : دیات , دیات , مقادیر دیات , اسباب ضمان دیه , خون بها , دیه اعضا , جنایت بر منافع , چنایت بر جنین , عاقله , جنایت بر حیوان , كفاره قتل , تحقیق , جزوه , مقاله , پایان نامه , پروژه , دانلود تحقیق , دانلود جزوه , دانلود مقاله , دانلود پایان نامه